تاریخچه کاشت درختان و گیاهان غیر مثمر

تاریخچه کاشت درختان و گیاهان غیر مثمر ، هرچه کاشت درختان میوه سابقه‏ ای به عمر بشر دارند اما کاشت درختان غیرمثمر و چمن در ایران و جهان کم سابقه هستند.

۲-۱- درختان و گیاهان بی ثمر در کشور

به طوری‌ که در تاریخچه کاشت درختان مثمر گفته شد اکثریت پوشش درختان و گیاهان جنگل‏ های خودرو و طبیعی ایران را درختان میوه و گیاهان مزروعی یا مرتعی تشکیل می‏دهد.
سال‏های قبل با این‏که جمعیت شهرها بسیار اندک بود، اما در هر شهری باغ‌های میوه فراوان با انواع درختان وجود داشت. اما امروزه با ازدیاد جمعیت این باغ‏ها کاهش پیدا کرده است و تعداد بسیار اندکی از آن‏ها باقی مانده است.

با تغییر کاربری نصف این باغ‌های سرسبز و با برکت تبدیل به ساختمان و مجتمع‌های مسکونی و اداری شده است و نصف دیگرآن را شهرداری‌ها به عنوان فضای سبز، تملک کرده‏اند و باغی که مملو از درختان میوه باشد امروزه نایاب شده است و باغ‌های منحصر به فرد شهرها تبدیل به کاجستان و چمنستان شده است.

درختان و گیاهان بی ثمر وهمچنین چمن و گل‏های زینتی وارداتی در این باغ‌ها کاشته می‏شود. در این باغ‌ها به تقلید ازغرب، فضای سبز بی ثمر کاری رواج فراوان دارد، و می‏بینیم کاج، اوکالیپتوس و چمن وارداتی نه فقط به عنوان گیاه شناسی بلکه به عنوان پوشش اصلی در باغ کاشته شده است.

۲-۲- کاشت درختان غیر مثمر و چمن در اروپا

آنچه مسلم است این است که تا یکی دو قرن اخیر در هیچ جای دنیا حتی در اروپا کاشت درختان بی ثمر و چمن وجود نداشته است.

۲-۳- درختان توت، اولین فضای سبز در اولین خیابان کشور

خیابان سپه قزوین اولین خیابان کشور بوده است که در طرفین آن توت‏ های کهن‏سالی – که هم اکنون وجود دارند – به تقلید از غرب مزین به درختان توت می‏ شدند
چنار، دومین درخت خیابان و اولین درخت بی ثمری بود که در طرفین خیابان ولیعصر تهران کاشته شد و بعدها در ادامه خیابان کشی و احداث پارک‏ها سیرِ بی ثمرکاری به تقلید از غرب گسترش یافت.
در برخی از اماکن قدیمی دوره قاجاریه مانند باغ فین کاشان هم پوشش درختان غیر مثمر دیده می‏شود. که همه به تقلید از غرب و اروپا بوده است.

۲-۴- ریشه یابی کاشت درختان غیر مثمر و کاشت چمن

سه احتمال در کاشت درختان بی ثمرو چمن به نظر می‏ رسد یکی از آن‏ها و یا هرسه می‏توانند علت برای کاشت درختان غیر مثمر و چمن باشند:

۲-۴-۱-اطلاع کم غرب از میوه و سبزی

غربی‌ها به سبب بی اطلاعی و کم توجهی به میوه و سبزی کاشت درختان بی ثمرو چمن را در جهان توسعه دادند که کم اطلاعی غرب از مطالب زیر اثبات می‏شود.
در قرون وسطی و حتی هم اکنون غرب از میوه و سبزی تازه دور بود و نمی‏شناخت و نیز تنوع گیاهی کمی داشت، لذا نادانسته کاشت درختان بی ثمر و کاشت چمن را در شهرهای خود و همچنین در کل شهرهای جهان از جمله ایران گسترش دادند.
به طور کلی بسیاری از میوه‌ها و سبزی‏ها در اروپا شناخته نبود و فقط مردم گندم و گیاهان ریشه ای را مصرف می‏کردند و مردم بخاطر عدم استفاده از میوه و سبزی تازه دچار نرمی استخوان و بیماری‌های دیگر می‏شدند و فقط مقداری سبزیجات ریشه ای مصرف می‏شد توت و مقداری سیب و بعدا به وجود داشت و برخی میوه‌ها به‏ صورت پرورده در عسل از شرق به اروپا می‏آمد.

۲-۴-۱-۲-وحشت اروپاییان از بادمجان!!

مسلمین با ورود خود به اروپا در ۱۳۰۰ سال قبل انواع میوه‌ها و سبزی‏ها را برای اولین بار با خود بردند و حتی با وجود این‏که ده قرن مسلمین بادنجان را وارد اروپا کرده بودند. اما اروپاییانِ جاهل، این خوراکی با ارزش را «سیب دیوانه» می‏نامیدند و از آن وحشت داشتند.

۲-۴-۱-۳-انحصاری بودن باغ و فضای سبز به ثروتمندان

در قرون وسطی، باغداری و کاشت درخت، منحصر در طبقه اشراف بوده است که باغ آشپزخانه کاخ ورسای فرانسه و باغ قلعه فرانسه از این نمونه‌ها هستند و عموم مردم از داشتن باغ و فضای سبز محروم بودند، در حالی‏که در ایران و کشورهای اسلامی باغ‏های ایرانی و باغ‏های اسلامی در دسترس عموم بود.

ائمه معصومین (ع) در اجرای سنت حسنه وقف باغ‏های فراوان به دست مبارکشان احداث کردند و هم به دیگران توصیه اکید می‏کردند. امام علی(ع) صدها هزار نخل با دستشان می‏ کاشتند و وقف می‏کردند تا دسترس عموم قرارگیرد.

دکتر هما بهبهانی مفهوم پارک را به چهار دوره تقسیم کرده است: قرن ۱۵، قرن ۱۷، قرن ۱۸ و ۱۹ و قرن ۲۰ و می‏گوید: «قرن ۱۵ در ایتالیا و فرانسه باغ‌ها و اصولا فضای سبز فقط تحت مالکیت حاکمان و پادشاهان و ثروتمندان بوده است و قرن ۱۹ دوران انقلاب صنعتی در خارج از شهر در گورستان‌ها، پارک‌های رمانتیک انگلیسی ساخته شد و چیزی نگذشت این گورستان‌ها به پارک‌های عمومی تبدیل شدند.»

قطعا باغ‏های اسلامی و باغ‏های ایرانی قدیمی‏ترین تاریخچه احداث باغ است.

۲-۴-۱-۴-تنوع کم گیاهی اروپا

چنانچه در بخش یک دربارۀ اهمیت جنگل‏های طبیعی ایران گفتیم تنوع گیاهی ایران سه برابر قاره اروپاست و مواد مؤثره گیاهان دارویی ایران تا پنج برابر گیاهان اروپا می‏ باشد.

از این رو می‏توانیم نتیجه بگیریم که حدود دویست سال قبل که اروپاییان علم فضای سبز را به دنیا عرضه کردند تنوع درختان میوه و گیاهان مزورعی در اروپا بسیار بسیار کم بوده است لذا طبیعی است که نباید انتظار داشته باشیم که اروپا و غربی‌ها در فضاهای سبز از میوه و سبزی استفاده کند لذا نمی‏ توانستند دستور مناسبی برای فضای سبز داشته باشند.