پرندگان و حشرات کنترل کننده آفات

به‌جای سموم  می توان از پرندگان و حشرات کنترل کننده آفات استفاده کرد که از این دسته می‏توان به موارد زیر اشاره کرد:

هدهد، قنبره/قبره/چکاوک، صرد یا سنگ چشم، بلبل هزاردستان یا عندلیب و همچنین بلبل خرماشقراق یا سبزقبا، خطاف یا پرستو.

۱۰-۱-۲- قنبره یا چکاوک

پرنده ای با صوت دلکش است که در کنترل آفات نقش مهمی دارد.

۱۰-۱-۲- ۱- قنبره یا چکاوک در روایات

که امام علی بن الحسین(ع)  با دست مبارک خود کشاورزی می‏ کردند که این پرنده خوش صدا گرسنه نماند!

پرنده ای که برای انسان، شادابی و سلامت ورح و روان می آورد .

در کنترل آفات و تنظیم حیات وحش و حفظ محیط زیست تاثیر به سزایی دارد.

امام چهارم(ع)  مي فرمود:«مَا أَزْرَعُ الزَّرْعَ لِطَلَبِ الْفَضْلِ فِيهِ وَ مَا أَزْرَعُهُ إِلَّا لِيَنَالَهُ الْمُعْتَرُّ وَ ذُو الْحَاجَةِ وَ تَنَالَهُ الْقُنْبُرَةُ مِنْهُ خَاصَّةً مِنَ الطَّيْرِ؛
من كشت نمي كنم كه بهره فزون برم و نكارم جز اين‌كه مستمند و نيازمند از آن بخورند و به ويژه، قنبره از پرنده‏ها از آن برگيرد.»
امام رضا(ع)  از پدرش از جدش نقل می‏کنند که فرمودند:

«لا تَأْكُلُوا الْقُنْبُرَةَ وَ لَا تَسُبُّوهَا وَ لَا تُعْطُوهَا الصِّبْيَانَ يَلْعَبُونَ بِهَا فَإِنَّهَا كَثِيرَةُ التَّسْبِيحِ لِلَّهِ تَعَالَى وَ تَسْبِيحُهَا لَعَنَ اللَّهُ مُبْغِضِي آلِ مُحَمَّدٍ؛
قنبره‏ را نخوريد، دشنامش ندهيد و به دست بچه‏ ها ندهيد تا با آن بازى كنند چون فراوان خدا را تسبيح كند، و تسبيح او لعن خدا بر دشمنان آل محمّد است.»

امام چهارم (ع) فرمودند:

«الْقُنْزُعَةُ الَّتِي عَلَى رَأْسِ الْقُنْبُرَةِ مِنْ مَسْحَةِ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ ….؛
كه کاکل سر قنبره، اثر دست كشيدن سليمان بن داود(ع)  است،..»

۱۰-۱-۲- ۱- قنبره یا چکاوک و کنترل آفات

در تصویر دو پرنده چکاوک انواع حشرات را شکار کرده ‏اند غذای اصلی قنبره ( چکاوک) را حشرات تشکیل می‏ دهند از این رو این پرنده نقش مهمی در کنترل آفات دارد.

۱۰-۱-۳- صرد یا سنگ چشم

عکس از شبکه جهانی، راست یک صرد موشی را شکار کرده این پرنده می تواند تا ۵ برابر جثه اش شکار کند و در چپ زیرکی و ذکاوت در آب خوردن

زیبایی پرنده کوچک سنگ چشم (صرد).

سنگ چشم اغلب روی جاهای بلند با قامتی راست در انتظار شکار می‏‌نشینند و طعمه خود را روی بوته‌های خار میخکوب و آویزان می‏‌کنند.

پروازی پرتوان و موجی دارند .

صرد، حشرات و موش و مار را بر درختان و خارها و سیم خارها قلاب می‏کند.

۱۰-۱-۴- پرستو یا خطاف

۱۰-۱-۴-۱- پرستو یا خطاف در روایات

پرستو در روایات به عنوان «خطاف» نام دارد.

داود بن كثير الرقى گفته: نزد امام صادق(ع) بوديم، ناگاه مردى كه پرستویی سر بريده‏ يى به دست داشت گذر كرد.

امام برخاست و آن را از دستش گرفت و به زمين گردانيد

و گفت: آيا داناى شما دستور داده كه اين را بكشيد يا فقيه شما؟.

پدرم از پدرش براى من نقل كرده كه پيامبر از كشتن شش جانور منع كرده: زنبور عسل، مورچه، قورباغه، صرد، هدهد، پرستو.»

۱۰-۱-۴-۱- نقش مهم پرستو یا خطاف در کنترل آفات

پرستو به زمین نمی‏شیند و همواره در هوا پرواز می‏کند تغذیه این پرنده منحصرا از حشرات در حال پرواز است پس وجود این پرنده باعث کنترل آفات و از بین رفتن حشرات می‏شود.

عکس از شبکه جهانی، پرستو لانه سازی عجیبی دارد.

در هوا از آفاتی که به صورت پروانه در آمده‏ اند تغذیه می‏کند لذا در کنترل آفات نقش مهمی دارد.

۱۰-۱-۴- برترین و خوش آوازترین پرنده

بلبل خرما آواز خوانی بلبل هزاردستان بلبل عندلیب روی شاخه پرشکوفه

برترین و خوش آوازترین و باحافظه‏ ترین پرنده جهان بلبل (هزار دستان) یا عندلیب می‏ باشد.

آواز این پرنده بسیار متنوع، زیبا و بلند بوده و هم در شب و هم در روز شنیده می‏شود.

آواز او شامل چهچهه‌ها و تحریر‌های زنگ دار و بلند و متنوع می‏باشد.

این پرنده خوش‌آوا بیشتر در ایران یافت می‌شود.

به علت حشره خوار بودن بلبل نگهداری آن دشوار است.

از حشرات، نرم تنان و از میوه‌هایی همچون توت تغذیه می‏کند.

قبل از ورود قناری به ایران بلبل رواج داشته است که با توسعه شهر‌ها و کاهش و دور شدن باغ‌ها از محل سکونت افراد و همچنین دشواری پرورش بلبل عمدتا به دلیل نوع تغذیه در حال حاضر نگهداری از بلبل رونق ندارد.

اگر در پارک‌ها و مناطق عمومی به‌ جای درختان و گیاهان بی ثمر گونه‌های مثمر کاشه شوند می‏توان از نغمه دلکش و زیبای این پرنده بهره مند شد و همچنین عاملی که مانع نگهداری آن است یعنی حشره خواری به نکته مثبتی تبدیل شود و در کنترل آفات به‌جای سموم شیمیایی از آن بهره مند شد.

لکن متأسّفانه دیگر در فضاهای شهری نه گلی داریم نه بلبلی و باید ادبیات و اشعار گل و بلبل فقط در کتاب‌ها بمانند.
در اخبار وارده در كتب اصول و فروع کافی به ستايش پرندگان و چهار پايان و خوردني‌ها و زمين‌ها چون مدح كبوتر، بلبل‏، قنبره، حجل و دراج و مانند آن‌ها اشاره شده است .
متأسفانه با از بین رفتن باغ‌ها، مردم از شنیدن صوت دلکش بلبل محروم شده‏اند.

۱۰ ـ ۱ـ ۵ ـ شقراق یا سبزه قبا

شقراق یا سبزه قبا هم در روایات نام برده‏شده این پرنده هم در کنترل آفات البته بیشتر زنبورها نقش دارد.

ادامه در بخش دوم